Artykuł stanowi propozycję zastosowania negatywnej teorii queer w badaniach nad polskim romantyzmem. Przy użyciu wybranych pojęć teorii queer – Dziecka, reprodukcyjnego futuryzmu oraz queerowej aseksualności – zaproponowano odczytanie „Anhellego” Juliusza Słowackiego jako poematu, w którym odrzucenie przyszłości łączy się z aseksualnością.
W tej interpretacji melancholia Anhellego staje się literacką egzemplifikacją wyobcowania z Symbolicznego, pustki pękniętego Lacanowskiego podmiotu, a bohater – negującym przyszłość odmieńcem. Teza artykułu zyskuje potwierdzenie w lekturze dopisanych do poematu zakończeń autorstwa Kornela Ujejskiego i Wacława Gasztowtta, wskazujących na kulturowy opór wobec queerowego wezwania do porzucenia fantazji o stabilności znaczeń, pełni tożsamości i lepszej przyszłości.

Artykuł stanowi analizę i interpretację dziewięcioczęściowego cyklu poetyckiego „Z księgi przeczuć” Bolesława Leśmiana, opublikowanego w 1902 roku w „Chimerze”, oraz kilku innych jego wczesnych utworów. Wychodząc od kończącego cykl „Epilogu”, którego podmiot porównuje się do Boga płonącego „na Synaju”, autor przeanalizował występujące w cyklu motywy świetlne, co pozwoliło potwierdzić sąd Anny Czabanowskiej-Wróbel, że Leśmian inspirował się mistyką żydowską, a także doprecyzować go o konteksty maranizmu (wraz z ojcem poeta dokonał konwersji w wieku dziewięciu lat) oraz postsekularnej refleksji nad zeświecczeniem. Zaproponowane zostały dwa sposoby lektury cyklu: linearny, w którym jawi się on jako narracja o przemianie tożsamości, oraz koncentryczny, w którego świetle jego centralnym, choć ukrytym tematem okazuje się problem zapomnienia i zmiany imienia.

Autor artykułu podjął próbę interpretacji „Dziewczyny” Bolesława Leśmiana. Zaczął od istotnej dla poety kwestii rytmu, która była dla niego więcej niż słowna, we współczesnej terminologii – werbomotoryczna. Punktem wyjścia do odczytania wiersza musi być jednak analiza wersyfikacyjna, a tej mistrzowsko dokonał Kazimierz Wyka. Autor artykułu opiera się na niej, ale równocześnie przekracza powtarzające się w literaturze przedmiotu „filozoficzne” nobilitacje utworu. Powołuje się na koncepcję „mądrości poetyckiej” Giambattisty Vica oraz właściwej jej „metafizyki surowej”, aby dowieść, że „Dziewczyna” jest utworem mitologicznym, a nie filozoficznym. W artykule przeanalizowana została szczegółowo jej wielogłosowa konstrukcja wypowiedzi i „dziwność” rzeczywistości przedstawionej, w której świat i zaświat przenikają się wzajemnie i w sobie „partycypują”. Na końcu utworu poeta możliwie bezpośrednio, głosem własnym, wypowiada swoje przesłanie o znaczeniu mitologizacji oraz o tym, że jest ona kreacją ludzką i tylko ludzką.

Artykuł jest poświęcony utworom literackim polemicznie nawiązującym do „Piosenki o porcelanie” Czesława Miłosza. Autor przeanalizował wiersze Stanisława Barańczaka, Tadeusza Różewicza i Zbigniewa Herberta, którzy podjęli zaproponowany przez Miłosza motyw porcelany, odmiennie prezentując swoją wizję losu człowieka i jego przywiązania do wytworów materialnych (Barańczak), powojennej poezji (Różewicz) czy kruchości jako kategorii estetycznej, przez której pryzmat rozumiana jest twórczość liryczna (Herbert). Arbitralny katalog nawiązań intertekstualnych pokazuje duże znaczenie wiersza Miłosza i zaczerpniętego z niego motywu porcelany w twórczości polskich poetów drugiej połowy XX wieku.

W artykule autor podkreśla, że w dziele poetyckim Juliana Przybosia paryska katedra Notre Dame 4-krotnie stawała się pionową osią świata. To wyjątkowy punkt, ponieważ przecinają się w nim pozioma płaszczyzna ziemska i pionowa oś wszechświata – tak jak we śnie Jakuba. Następstwo przejścia przez drzwi świątyni wyrażają słowa: „Lecz zdjęło mnie z iglicy jak z haka Wnętrze – przerażenie”. Ono zaś jest fundamentalnym elementem numinosum. Znamiennym zwieńczeniem trwających cztery dekady zmagań Przybosia z najsłynniejszą gotycką katedrą Paryża wydaje się jego przynajmniej po części religijne bądź jedynie parareligijne wyznanie: „Samolotem pielgrzymowałem do Notre-Dame de Paris jak do Lourdes Piękna, co nigdy mnie nie zawiodło […]”.

Artykuł podsumowuje obecność Witolda Wirpszy na łamach jednego z najważniejszych pism polskiej emigracji XX wieku. Po tym jak polskie władze nie zgodziły się przedłużyć pisarzowi ważności paszportu, Wirpsza pozostał w Berlinie Zachodnim. W latach 1972–1985 ogłosił w paryskiej „Kulturze” blisko 60 tekstów, w tym wiersze, eseje, polemiki, recenzje, rozmowy, opowiadania, listy do redakcji i listy otwarte. Autor artykułu omawia te publikacje w kontekście korespondencji pisarza z osobami istotnymi dla miesięcznika. Tekst wzbogacają fragmenty listów zdeponowanych w berlińskim Archiv der Akademie der Künste. Głównym respondentem Wirpszy jest Jerzy Giedroyc, redaktor naczelny „Kultury”. W artykule są też cytowane listy od Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Leszka Kołakowskiego, Józefa Czapskiego i Marii Danilewicz-Zielińskiej. Autor szkicu pokazuje wizerunek Wirpszy jako twórcy obdarzonego temperamentem polemicznym. Pisarz był w kręgu „Kultury” postacią „dobrze obecną”, szczególnie w pierwszym okresie współpracy. W latach osiemdziesiątych jego aktywność wyraźnie osłabła, co było spowodowane problemami zdrowotnymi. Zwieńczeniem „dobrej obecności” pisarza w miesięczniku był opublikowany po jego śmierci szkic wspomnieniowy „Imiennik” autorstwa Wiktora Woroszylskiego.

Artykuł dotyczy motywów antycznych, zajmujących określone miejsce w poezji Bolesława Taborskiego. Były one dla niego nie tylko źródłem inspiracji, ale przede wszystkim uniwersalnym tworzywem tematycznym, które pozwalało swobodnie wyrażać własne emocje, refleksje, przemyślenia i opinie. Szczegółowa analiza utworów Taborskiego określonych tematyką antyczną ujawniła kilka podstawowych kategorii gatunkowych, które wyraźnie zaznaczają się w tej poezji. Najważniejszą spośród nich tworzą bez wątpienia wiersze o tematyce mitologicznej i historycznej, które są reinterpretacjami określonych mitów czy wydarzeń dziejowych. Drugą, dość oryginalną odmianę gatunkową „antycznej” poezji Taborskiego stanowią poetyckie „recenzje” czy też oceny dramatów starożytnych inscenizowanych przez współczesne teatry eksperymentalne. Do tej samej kategorii można zaliczyć również „recenzje” oper o tematyce antycznej wystawianych na scenach współczesnych. Osobną, niezbyt liczną grupą są przekłady poezji antycznej i „antycznej” liryki poetów anglosaskich.

Artykuł analizuje twórczość poetycką ks. Janusza Pasierba jako tekst homoseksualny w rozumieniu Germana Ritza, co antytetycznie uzupełnia dotychczasową recepcję poety interpretowanego zgodnie z toposem poezji kapłańskiej. W proponowanym ujęciu główną figurą poezji Pasierba jest epifania pięknego chłopca przeciwstawionego swą młodością podmiotowi wierszy jako odpowiednikowi poety – homoseksualnego mężczyzny w średnim wieku.

W artykule omówiony został temat antropologii dźwięków, która bada zjawiska usytuowane tuż pomiędzy główną narracją dźwiękową wytwarzaną przez kulturę a antropologicznymi doświadczeniami człowieka – jego biologią, fizjologią i mechaniką. Dźwięk, jako przejaw zachowania – wydarzenie dźwiękowe, staje się częścią określonego nurtu zachowań, działań społecznych, które stanowią odzwierciedlenie różnorodnych form kulturowych skupionych wokół rozmaitych aspektów doświadczania rzeczywistości przez człowieka i jego relacji z otaczającym światem, wyrażanych poprzez wzory zachowań, nawyki i zwyczaje, tradycje i rytuały, odzwierciedlane przez normy i standardy społeczne, związane z doświadczaniem cielesności (intymności, seksualności, higieny, choroby, śmierci itp.), emocji, zmysłowości itp. Cielesność dźwięku zanurzonego w tekście, z jednej strony, wpisuje się w perspektywę badawczą somatopoetyki, z drugiej zaś – sięga po narzędzia wywodzące się z badań nad muzycznością literatury. Na przykładzie rozwiązań współczesnej prozy polskiej, szczególnie przykładów literatury kobiecej, w artykule starano się pokazać, jak dźwięk, będąc doświadczeniem ściśle somatycznym, staje się nośnikiem znaczeń kulturowych, elementem kodu: nie tyle dźwiękiem, co gestem semantycznym, interpretującym różne zjawiska istniejące w konkretnej kulturze.

Autorka artykułu prezentuje niezebrane dotychczas terminy muzyczne z cyklów opowiadań „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod Klepsydrą”. Zebraną leksykę dzieli na kilka kategorii i pokazuje, że liczba i wykorzystanie terminologii muzycznej dowodzi istotnej roli dźwięków w kreowaniu świata przedstawionego i w języku Brunona Schulza.

Motywy muzyczne pojawiają się w opowiadaniach zazwyczaj w trzech sytuacjach: w opisie przestrzeni miasta, w tym także architektury; w charakteryzowaniu bohaterów; w deskrypcjach dźwięków natury, audiosfery. Autorka dokonuje analizy i interpretacji wybranych fragmentów prozy, w tym motywów muzycznych, takich jak katarynki. Metafory muzyczne, analogie do muzyki pozwalają Schulzowi wyrażać niewyrażalne, znoszą napięcie między obrazem a słowem, uzupełniają świat przedstawiony. Schulz stosuje wreszcie nie tylko pojedyncze terminy, lecz także muzykę werbalną, czyli słowny opis dzieła muzycznego. Wykorzystuje potencjał literatury w wyrażaniu tego, co niewyrażalne – muzyki, a przez nią jakiejś prawdy o autorze i jego wrażliwości.

W artykule przedstawiono nowe odczytanie poezji Kazimiery Iłłakowiczówny w kontekście teorii Hansa Urlicha Gumbrechta dotyczącej zderzenia dwóch kultur: kultury obecności i kultury znaczenia, oraz koncepcji formacji dyskursywnych: ustnej i piśmiennej, odpowiadających propozycji filozofa. Autorka prezentuje typowe dla modernizmu, zanurzonego w technologii druku i postulacie powszechnej alfabetyzacji, przeciwstawienie sobie oralności i piśmienności, które zasadniczo wpłynęły na znaczeniowe oraz brzmieniowe wartości poezji Iłłakowiczówny. Zarazem, jak dowodzi autorka w artykule, pragnienie obecności i związane z nim środki ekspresji czynią twórczość poetki oryginalną i wyjątkową.

Przedmiotem artykułu jest problematyka przekładu wokalnego. Zdaniem Stanisława Barańczaka tłumaczenie tekstu przeznaczonego do śpiewu wymaga największej maestrii językowej, a jednocześnie jest obwarowane wieloma zasadami i regułami. Nawet najmniejsze odstępstwa strukturalno-semantyczne przekładu w stosunku do oryginału mają konsekwencje w konfrontacji z muzyką. Tłumaczenia wokalne Barańczaka są traktowane jako fenomen osobny, a jednocześnie jako interpretacyjne wyzwanie nie tylko dla wykonawcy, ale przede wszystkim dla badacza pogranicza muzyki i literatury. Z przeprowadzonych analiz pieśni hrabiny Almavivy wynika, że Rozyna w tłumaczeniu i oryginale to dwie różne bohaterki. Barańczak kreuje postać, która nie funkcjonuje konkurencyjnie wobec pierwowzoru, lecz komplementarnie, w nowym, intermedialnym sposobie odbioru.

Artykuł poświęcony jest przekładom Stanisława Barańczaka na język muzyki, powstającym w okresie kilkudziesięciu lat, pomieszczonym w tomie „Stanisław Barańczak słucha arcydzieł” (2016). Autor artykułu przybliża uwarunkowania oryginalnej koncepcji słuchania/pisania, wychodząc, z jednej strony, od praktyki słuchania muzyki określanej mianem „ascoltando” (formuła przejęta od Jeana-Luca Nancy’ego), z drugiej – od praktyki słuchania zapośredniczonego i doświadczenia akuzmatycznego (w kontekście ujęcia akuzmatyki przez Pierre’a Schaeffera). W takiej perspektywie rozstrzygane są cztery zasadnicze kwestie: konsekwencje słuchania w nowoczesnej kulturze audialnej, potrzeba słuchania i „utekstowienia” realizacji muzyki wokalnej (wokalno-instrumentalnej), sposób traktowania nietypowych tłumaczeń, a także porządek przekładów zaproponowany przez Ryszarda Krynickiego jako redaktora wyjątkowej antologii. Zasadnicze konkluzje, formułowane w związku z doświadczeniem słuchającego w kulturze akuzmatycznej, odnoszą się do przekładowych praktyk sytuowania „języka-w-dźwięku” i do fenomenu paratopiczności rodzącego się za sprawą indywidualnie stwarzanej audiosfery.

Autorka artykułu poddaje analizie bogatą serię translatorską, na którą składa się 13 polskich przekładów „Alice’s Adventures in Wonderland” Lewisa Carrolla. Rozpiętość czasowa (1910–2020) pomiędzy poszczególnymi ogniwami serii pozwala na prześledzenie zmieniających się strategii tłumaczeniowych, zależnych także od przemian norm przekładowych oraz polisystemów literackich kultury wyjściowej i docelowej. Omówiona zostaje również dynamika serii, z wyszczególnieniem przekładów centralnych i polemicznych, a także najbardziej zagadkowego i pełnego translatorskich paradoksów spolszczenia Grzegorza Wasowskiego, które wymyka się jakiejkolwiek klasyfikacji. Artykuł jest zwieńczony wnikliwym przedstawieniem kulturotwórczej roli „Przygód Alicji”, inspirujących tłumaczy, artystów i naukowców na całym świecie.

W recenzji omówiono tom zbiorowy „Strony Joanny Pollakówny” pod redakcją Anny Kozłowskiej i Jana Zielińskiego (2017). Zawiera on interpretacje twórczości poetyckiej, eseistycznej i biograficznej Joanny Pollakówny, analizę recepcji jej dzieł oraz bibliografię. Bez wątpienia jest to książka podstawowa dla przyszłych monografistów twórczości Pollakówny – nie tylko jako poetki i eseistki, ale także jako historyczki sztuki, tłumaczki i autorki książek dla dzieci.

Recenzja jest omówieniem książki „Poezja polska ostatnich dwustu lat. Odczytania i przekroje” (2022), dedykowanej prof. Marianowi Stali, historykowi literatury, krytykowi literackiemu z okazji 70 urodzin i na zakończenie jego kariery dydaktycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Autorka charakteryzuje specyfikę tomu na tle innych merytorycznych projektów jubileuszowych w zestawieniu ze swoistością zainteresowań naukowych badacza.